Editorial

Vážení čtenáři,

již ani nevíme, kolikrát jsme pro účely různých publikací

zjednodušovali příběh krkonošských luk ve

smyslu zlatých časů před druhou světovou válkou

a náhlého opuštění a zarůstání po jejím skončení

a odsunu sudetských hospodářů. Tomu, aby se

stokrát takto opakované zjednodušení nakonec

nestalo pravdou, spolehlivě pomůže předložené

monotematické číslo našeho časopisu o historii

krkonošského bezlesí od jeho počátků až do dnešní

doby.

Jste zvědaví, kdy začíná podle Daniela Dědovského

úpadek zdejšího budního hospodaření? Polovina

dvacátého století to rozhodně není. Článek se

ale nesoustřeďuje jen na jeho skomírání. Vypráví,

jak se krkonošské hřebeny zalidňovaly cestovateli

a horaly, obstarávajícími zde své živobytí obdobně

jako hospodáři na níže položených loukách. A staletí

před druhou světovou válkou ilustruje nespočtem

historek a detailů o tom, jak různorodé hospodaření

oněch „zlatých časů“ vlastně bylo.

Poválečnou historii luk shrnuje dvojice článků

Tamary Novákové s Tomášem Korbelem a Tomáše

Janaty s Liborem Duškem. Důležitými aktéry obhospodařování

luk se stávají státní instituce, ať již pastvinářská

družstva, jednotná zemědělská družstva

nebo od osmdesátých let ochranáři Správy KRNAP.

Vhledy do archivních i dalších pramenů však fascinujícím

způsobem mění zažitou představu „doby

opuštěných luk“ na desetiletí plná diskusí a méně či

více povedených experimentů s jejich dalším obhospodařováním.

Nikdy neukončené hledání optimálního

modelu hospodaření v těžkých horských podmínkách,

to je znak, který poválečnou dobu spojuje

s předchozí epochou horalských rodin a rodů a vlastně

z druhé strany i se současnou érou moderních managementových

i monitorovacích nástrojů, zemědělských

dotací, grantů a projektů.

Výsledkem jednoho z takových projektů je i série

předložených článků. Impuls k jeho uskutečnění dal

kolega Tomáš Janata, jeden z dlouholetých pilířů

péče o krkonošské louky a hybatelů diskusí o vhodném

managementu na Správě KRNAP v novém tisíciletí.

Za jeho dílo i entuziasmus bychom mu při

příležitosti jeho odchodu ze Správy KRNAP rádi

upřímně poděkovali.

Vaši redaktoři

Artykuł wstępny

Drodzy Czytelnicy,

trudno by zliczyć, ile razy do celów różnych publikacji

upraszczaliśmy historię karkonoskich łąk w kontekście

złotych czasów przed II wojną światową, oraz

nagłego opuszczenia i zarastania po jej zakończeniu,

a także wysiedleniu sudeckich gospodarzy. W tym, by

wielokrotnie powtarzane uproszczenie nie stało się w

końcu prawdą, niezawodnie pomoże niniejszy numer

monotematyczny naszego czasopisma poświęcony

historii bezleśnych obszarów Karkonoszy – od ich początków

aż po czasy współczesne.

Jesteście ciekawi, od kiedy Daniel Dědovský datuje

początek upadku tutejszej gospodarki szałasowej?

Z całą pewnością nie jest to połowa XX wieku. Artykuł

jednak nie skupia się tylko na jego podupadaniu. Opowiada

o tym, jak karkonoskie grzbiety były zasiedlane

przez wędrowców i górali, którzy zarabiali na życie

podobnie jak gospodarze na niżej położonych łąkach.

Natomiast stulecia przed II wojną światową ilustruje

niezliczonymi opowiadaniami i szczegółami o tym,

jak różnorodne było gospodarstwo we wspomnianych

„złotych czasach”.

Powojenną historię łąk podsumowują dwa artykuły

autorstwa Tamary Novákovej i Tomáša Korbela oraz

Tomáša Janaty i Libora Duška. Ważnymi aktorami

zagospodarowania łąk stają się instytucje państwowe,

takie jak spółdzielnie pasterskie, zjednoczone spółdzielnie

rolnicze czy od lat 80. obrońcy przyrody z Dyrekcji

KRNAP. Wglądy w źródła archiwalne i nie tylko w fascynujący

sposób zmieniają utartą wizję „okresu opuszczonych

łąk” na dziesięciolecia pełne dyskusji oraz mniej

lub bardziej udanych eksperymentów związanych z ich

dalszym zagospodarowaniem. Nigdy niekończące się

poszukiwanie optymalnego modelu gospodarowania

w trudnych warunkach górskich to cecha, która łączy

okres powojenny z wcześniejszą epoką rodzin i rodów

góralskich, a właściwie także ze współczesną erą nowoczesnych

narzędzi zarządzania i monitorowania, dotacji

rolniczych, grantów i projektów.

Wynikiem jednego z takich projektów jest również

seria przedstawianych artykułów. Inicjatorem jego realizacji

jest kolega Tomáš Janata, jeden z wieloletnich

filarów opieki nad karkonoskimi łąkami i motorów

dyskusji na temat odpowiedniego zarządzania w Dyrekcji

czeskiego Karkonoskiego Parku Narodowego

w nowym tysiącleciu. Za jego pracę i entuzjazm, przy

okazji jego odejścia z Dyrekcji czeskiego Karkonoskiego

Parku Narodowego, chcielibyśmy mu serdecznie

podziękować.

Wasi redaktorzy